Russische smeerwortel - Bokking 14 - Symphytum Uplandicum - Comfrey

Een onmisbare plant in een gewone tuin, maar zeker in een biodiverse moestuin

Een soort wonderplant

Een veelzijdige plant die in geen enkele (moes)tuin mag ontbreken.

We hebben al 20 jaar de russische smeerwortel (bokking 14 of Sympathicum Uplandicum) en we stekken nog steeds om meer planten te maken. De engelse benaming is Comfrey.

Het is een veelzijdige, mooie, groeilustige en sterke plant. Hij heeft dus een groot aantal voordelen waarvan we er hier onder een aantal benoemen. Deze voordelen zijn er voor een siertuin maar nog belangrijker voor een moestuin.

In Nederland is de russische smeerwortel ( bokking 14) slecht te verkrijgen en daar u hem niet kan zaaien, zal u ergens plantjes aan moeten schaffen. Wij verkopen plantjes maar informeer altijd wel even of er op voorraad zijn. Soms wordt ook gesproken over de Caucasische smeerwortel maar of dit nu een andere naam is voor de Russische smeerwortel is niet helemaal duidelijk. Alleen de Russische smeerwortel Bokking 14 is de juiste voor de tuin.

We hebben het hier onder over de Russische smeerwortel en niet over de gewone smeerwortel (Symphytum officinale). De genoemde voordelen gelden ook allemaal voor de gewone smeerwortel maar het enige nadeel van de gewone is dat die zich voorplant middels zaad (en de bladmassa die de Russische smeerwortel geeft is ook hoger doordat de bladeren groot en vlezig zijn). Het gevolg is dat de smeerwortel dan ook uitzaait naar plaatsen waar u hem wellicht niet wilt hebben. De russische smeerwortel vermeerdert zich niet via zaad maar alleen door middel van het klieven van de plant of het planten van stukken wortel.

De smeerwortel maakt grenzen. Hij zorgt er voor dat onkruid achter een bepaalde grens blijft. De planten zijn groot en verstikken het onkruid wat onder de bladeren zou willen groeien. Op den duur geven de “onkruiden" het op. Heeft u een buurman die het niet zo nauw neemt met gewassen die u liever niet heeft, dan kunt u overwegen langs de erfafscheiding smeerwortel te planten. De smeerwortel zorgt er voor dat er geen ongewilde gewassen langszij komen.
Smeerwortelplanten maken de grond heerlijk los. Doordat er veel bladmassa is, zorgt de plant er voor dat wormen hier heerlijk onder vertoeven. Gevolg, mooie losse grond want wormen verluchten de grond en verbeteren de structuur.
Het diepgaande wortelstelstel van de zachte dikke wortels zorgt voor extra losheid van de grond.
Smeerwortelwortels halen heel diep uit de grond belangrijke mineralen op en geven deze weer via het grote blad ter beschikking aan de omgeving. Er is dus een continue toevoer van mineralen. Dit gegeven wordt veel gebruikt in verband met smeerwortel, maar zegt ons niet zo veel. Of dit daadwerkelijk zo is, is heel moeilijk te meten of vast te stellen. We gaan dan af op onze eigen bevindingen en zien dat de planten rondom de smeerwortel het gewoon heel goed doen. Het zal een combinatie van alle goede eigenschappen van de smeerwortel zijn.
Door de grote bladeren, zijn de bladeren uitstekend om de grond te mulchen (grond afdekken tegen onkruid). De bokking 14 heeft nog meer bladeren als de gewone smeerwortel. Vanaf het tweede jaar kan de plant zeker een keer of 3 afgesneden worden op ca. 10 cm. van de grond (met bijvoorbeeld een japans H H mes). Leg dit om en op de groentebedden voor de mineralen en ter afdekking. Zelfs de inmiddels ontstane bloemen kunnen op de groentebedden worden aangebracht daar de russische smeerwortel immers niet uitzaait middels dit zaad. Sommigen geven aan dat er 6 keer gesneden kan worden, maar we willen de planten niet al te erg uitputten.
De composthoop wordt geactiveerd door er smeerwortelblad door heen te mengen, dus de composthoop gaat sneller aan de gang. Tevens zorgen de bladeren van de smeerwortel voor meer mineralen in de compost.
De smeerwortelbloemen trekken tientallen nuttige insecten aan (sluipwespen, spinnen, wormen etc.). Vooral de hommel is een grage bezoeker van de bloemen van de smeerwortel. Bijen daarentegen kunnen niet bij de nectar en zal je er niet snel zien. De insecten leven in de plant en in de grond onder de plant. Gevolg is dat al deze insecten zorgen voor een betere bestuiving van de planten in de omgeving van de smeerwortel.
De wortel van de smeerwortel en de bladeren worden gebruikt bij botbreuken en de heling van wonden. Hoe de smeerwortel medisch precies gebruikt wordt, kunt u op vele internetsites vinden. Daar wij geen medische achtergrond hebben, geven wij hierover voor de zekerheid geen adviezen.
Het blad van de smeerwortel kan door vee en kippen gegeten worden. Daar de bladeren van de smeerwortel best scherp zijn door de beharing, laten de dieren ze in beginsel liggen maar zodra de scherpte van de haren afneemt, is het een enorm voedzame en gezonde voeding voor allerlei dieren. Onze kippen zijn dol op de bladeren van de smeerwortel. We voeren ze bladeren tezamen met allerlei anders uit onze bio moestuin. Ook de ezels kijken schuin en verlekkerd als ze merken dat we bladeren aan het afsnijden zijn.
De sierwaarde van de plant mag zeker niet vergeten worden. De planten zijn mooi stevig en groen met sierlijke klokvormige rozeachtige bloemetjes.
De plant is enorm makkelijk te vermeerderen (propagate). Wij graven een hele plant op van een paar jaar oud. Dit gaat gemakkelijk daar de grond onder de smeerwortel lekker luchtig is. Probeer er zo veel mogelijk wortels mee uit te halen en zo min mogelijk te breken. De plant heeft in de loop van de tijd allerlei groeipunten gemaakt waar bladeren aan zitten. Snij eerst de bladeren van de plant tot op een paar centimeter en snij de groeipunten met een stuk wortel los van de plant. Zet deze in flinke bloempotten met luchtige voedzame grond of compost. Dit mag zelfs met een groot gedeelte mest (hier kunnen ze tegen). Wij gebruiken zelfs gewoon alleen pure paarden en ezelmest. Dan blijft er na het splitsen van de groeipunten nog een hele kluwe met zachte dikke en dunne wortel over. Snij deze zwarte wortels (met witte binnenkant) in stukken van ca. 5 cm. De dikke wortels zet je verticaal in de grond. Dus met de witte kant boven en onder. Je ziet naar verloop van tijd miniscule blaadjes rondom de binnenkant ontstaan. De dunnere wortels vanaf potlooddik leg je horizontaal net onder de grond. De potten met groeipunten doen het allemaal en van de wortelstukjes komt bijna 100% na iets langer ook gewoon op. Dit duurt wat langer maar geduld en vocht zorgt voor een enorm hoge opkomst. Van 1 plant lukt het dus om zeker 30 nieuwe planten te maken. Na enkele dagen beginnen de groeipunten al te groeien en de wortels geven na een paar weken de eerste groeitekenen. Zet de bloempotten met wortelstukjes of planten op de grond en niet op een planttafel ed. Ze hebben graag contact met de aarde.
De plant gedijt prima in boomspiegels van fruitbomen. Hij kan net zo oud worden als de boomgaard. Ook hier geldt weer dat het de bestuiving van het fruit bevordert door de aantrekkingskracht op insekten. In de boomspiegels van ons kleine boomgaardje staat naast de smeerwortel ook de Borage, Oost-Inische kers en de kruipende tijm.
Een tip: In de winter verdwijnen de smeerwortelplanten bovengronds voor het grootste gedeelte. De bladeren beginnen met zwartverkleuring en versnotteren langzaam weg. Om deze reden zetten wij bij elke plant een bamboestokje om te markeren dat er iets staat (dit doen we ook bij bijvoorbeeld rabarber). In het voorjaar beginnen de planten weer te groeien. Wanneer is heel afhankelijk van de temperatuur. Soms zie je in februari al weer leven in de planten.
Wilt u net als wij absoluut geen gebruik maken van kunstmest of andere schadelijke meststoffen dan is smeerwortelgier een geweldige meststof. Veel moestuinierders gebruiken al brandnetelgier, maar de smeerwortelgier is nog veelzijdiger. Als de planten volop in het blad zitten, snij dan blad af en doe dit in een emmer. Prop de emmer goed vol met bladeren. Zet de bladeren onder water en sluit hem af met een deksel of een plaat afgedekt met een steen. Laat dit lekker een paar weken broeien. Er onstaat een donkerbruine drab. Na een aantal weken is de gier klaar voor gebruik. De gier "stinkt" nu. Leng voor gebruik ongeveer 1:10 met water en breng met een gieter over de gewassen aan. Wij gebruiken het zo'n beetje over alles wat kalium graag heeft zoals tomaten, aardappels, kolen etc. De verhouding van deze meststof is NPK 8-3-20. De N staat voor stikstof en is goed voor de groei van de bladeren. De P staat voor fosfor en werkt uitstekend tegen ziektes. De K staat voor kalium en dit is dus heel goed voor de vrucht, de bloei en de knol. Daarnaast zitten er in smeerwortelgier nog meer goede stoffen zoals mangaan en calcium.
En dan nog "niet te onderschatten", de geur van de plant bij het snijden van de bladeren. Een heerlijke aardse lucht die een gelukzalig gevoel geeft. We zijn absoluut niet zwererig, maar dit is echt zo.
Eigenlijk is de russische smeerwortel Bokking 14 een EHBO plant. De gier van de smeerwortel maakt andere planten weerbaarder tegen ziektes en plagen. Bijvoorbeeld krijgt aardappelziekte (Phytopthora infestans) minder kans om toe te slaan bij de aardappelplanten.
In geval russische smeerwortelplanten stress hebben bij droogte, vochttekort of oudere planten onstaat er meeldauw. Meeldauw is een zwakteparasiet dus grijpt zijn kans als de plant stress heeft. Raak vooral niet in paniek. Snij de bladeren af en gebruik deze gewoon als mulch, dit heeft geen nadelige gevolgen voor andere gezonde gewassen. De smeerwortelplant herstelt zich snel en jong nieuw blad heeft er geen last meer van.
In het verleden stuurden we met regelmaat wortelstukjes van de Russische smeerwortel en uitgelopen Chayote's op maar dit doen we niet meer. Het opgraven, verpakken, wegbrengen etc. vergt te veel van onze tijd. U kunt wel planten en Chayote vruchten ophalen (mits op voorraad uiteraard). Dit kan 7 dagen in de week.